મલ્ટી-લેવલ માર્કેટિંગના મુદ્દે યુટ્યુબ સમુદાયના બે દિગ્ગજો વચ્ચે મોટી ચર્ચા છેડાઈ છે. ફેમસ યુટ્યુબર અને મોટિવેશનલ સ્પીકર સંદીપ મહેશ્વરીએ 6 દિવસ પહેલા પોતાની યુટ્યુબ ચેનલ પર એક વીડિયો પોસ્ટ કર્યો હતો, જેના પછી હોબાળો મચી ગયો હતો.
સંદીપ મહેશ્વરીએ તો ત્યાં સુધી લખ્યું છે કે તેમના સ્ટાફ અને તેમની ટીમને વીડિયો ડિલીટ કરવાની ધમકીઓ મળી રહી છે. જો કે મહેશ્વરીએ તેના વિડીયોમાં માત્ર ‘એક મોટા યુટ્યુબર’ શબ્દનો ઉપયોગ કરીને ‘મલ્ટી-લેવલ માર્કેટિંગ’માં કારકિર્દી બનાવવાના નામે બે છોકરાઓના કથિત કૌભાંડને ‘ઉજાગર’ કર્યા હોવાનો દાવો કર્યો હોવા છતાં, આ બાબતે અન્ય પ્રેરક વક્તા ડૉ. વિવેક બિન્દ્રા અને સંદીપ મહેશ્વરી વચ્ચે ટક્કર થઈ છે.
વાસ્તવમાં, સંદીપ મહેશ્વરીએ તેના વીડિયોમાં તે તમામ તાલીમ કાર્યક્રમો વિશે વાત કરી હતી જેના માટે વિદ્યાર્થીઓ પાસેથી મોટી રકમ લેવામાં આવે છે. તેમના નવીનતમ વિડિયોમાં, મહેશ્વરીએ યુટ્યુબ સમુદાયને કહ્યું કે તે જોશે કે કેવી રીતે પ્રખ્યાત યુટ્યુબર વિદ્યાર્થીઓને બિઝનેસમેન બનાવવા માટે તેમની પાસેથી મોટી ફી લે છે.
પ્રેરક ગુરુ સંદીપ મહેશ્વરી તેમની ચેનલ પર ‘બિઝનેસ માસ્ટરી’ નામની ફ્રી સિરીઝ ચલાવી રહ્યા છે. જ્યારે અન્ય યુટ્યુબર્સ પણ છે જેઓ મોટી માત્રામાં પૈસા કમાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. ડૉ. વિવેક બિન્દ્રા બડા બિઝનેસ પ્રાઈવેટ લિમિટેડના સ્થાપક અને સીઈઓ છે. તેમની શ્રેણી ‘બડા બિઝનેસ’ નામથી ચાલે છે.
મસમોટી ફી વસુલ્યા બાદ પણ સેલ્સમેન ધંધાર્થીઓ બદલી રહ્યા છે.
આ વીડિયોમાં છોકરો કહે છે કે તે બિઝનેસમેનને બદલે સેલ્સમેન બની રહ્યો છે. મનની હેરફેર કરવામાં આવે છે અને તેમના ઉત્પાદનો વેચવાનું શીખવવામાં આવે છે. 50 હજારની કોર્સ ફી ભરીને તેમાં જોડાયો. તેવી જ રીતે કેટલાક અન્ય લોકો પણ વીડિયોમાં ઘણી બધી વાતો કહી રહ્યા છે. તે પણ 35 હજાર રૂપિયા ચૂકવીને કોર્સમાં જોડાયો હતો. તેમની પાસે રૂ. 1 લાખથી રૂ. 10 લાખ સુધીની ફી સાથેના કોર્સ પણ છે. જેમાં બિઝનેસમેન બનવાની તાલીમ આપવામાં આવે છે. 35 હજાર ચૂકવ્યા પછી પણ તેણે હજુ સુધી એક રૂપિયો પણ કમાયો નથી. ગ્રાહકોને ખોટા વચનો આપીને છેતરવામાં આવે છે. તેના અભ્યાસક્રમમાં જોડાયા બાદ સમગ્ર મામલો સ્પષ્ટ થાય છે.
વીડિયોમાં છોકરાએ એ પણ ખુલાસો કર્યો છે કે તેને ફી વિશે કહેવામાં આવ્યું હતું કે તે 1 લાખ રૂપિયા નહીં પરંતુ 35 હજાર રૂપિયા જોઈ રહ્યો છે જે તમે કમાઈ શકો છો. આ સ્થિતિમાં, વિદ્યાર્થીઓ પાસે બે વિકલ્પો છે: કાં તો તમે તમારી કોર્સ ફી માફ કરી શકો અથવા બહુ-સ્તરીય શ્રેણી બનાવી શકો. એક પછી એક જોડાવાનું કામ કરો.
આ બધા પછી સંદીપ મહેશ્વરી એકદમ આશ્ચર્યચકિત છે. તેમનું માનવું છે કે આ મામલે મોટું કૌભાંડ ચાલી રહ્યું છે. યુટ્યુબર ડૉ. વિવેક બિન્દ્રા આ વીડિયો જોઈને ખૂબ જ પરેશાન છે. જ્યારે મહેશ્વરીએ પોતાના વીડિયોમાં કોઈના નામ કે યુટ્યુબ ચેનલનો ઉલ્લેખ કર્યો નથી. આ હોવા છતાં, યુટ્યુબ પર સંદીપ મહેશ્વર સાથે વિડિયોને લઈને તેની ઉગ્ર દલીલ થઈ હતી. તે એ પણ સ્પષ્ટ કરી રહ્યો છે કે જો દર્શકોને મારા વિશે કોઈ મૂંઝવણ હોય તો હું તમારા શોમાં આવવા અને ખુલ્લી ચર્ચા કરવા તૈયાર છું. હું તમને ખુલ્લેઆમ પડકાર આપું છું કે જો તમારામાં હિંમત હોય તો તેનો સામનો કરો.
પ્રેરક ગુરુ ડૉ.બિન્દ્રાએ એમ પણ કહ્યું કે હું ઉદ્યોગસાહસિકો માટે 10 દિવસનો MBA પ્રોગ્રામ લાવી રહ્યો છું. આ માટે કોઈ ચાર્જ નથી. જો તમારી પાસે કોઈ સૂચન કે પ્રસ્તાવ હોય તો હું વ્યક્તિગત રીતે તમારા શોમાં આવવા તૈયાર છું. જ્યાં સુધી કર્મચારીને ધમકાવવાની વાત છે, તે આપણી સંસ્કૃતિનો ભાગ નથી. જો આ અંગે કોઈ રેકોર્ડિંગ વગેરે હોય તો તેને સંપાદિત કર્યા વિના ઉપલબ્ધ કરાવવું જોઈએ, હું જાતે પગલાં લઈશ. ડૉ. બિન્દ્રાએ સંદીપ વિશે કરવામાં આવેલી 50 હજાર સકારાત્મક ટિપ્પણીઓને કાઢી નાખવાની પણ વાત કરી હતી, જેના સ્ક્રીનશોટનો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો છે. ચર્ચા દરમિયાન બિન્દ્રાએ બીજી ઘણી વાતો કહી.
આ મુદ્દે બંને વચ્ચે ચર્ચા-વિચારણા ચાલી રહી છે. સંદીપ મહેશ્વરીના યુટ્યુબ પર 28 મિલિયનથી વધુ સબસ્ક્રાઈબર્સ છે. તેના વિડીયો ફેસબુક, ઈન્સ્ટાગ્રામ વગેરે જેવા વિવિધ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર જોઈ શકાય છે. બંને વચ્ચે આ મામલો થાળે પડે તેમ લાગતું નથી.